یک کارگاه مادر و کودک خوب چه ویژگیهایی دارد؟
مدت زمان زیادی نیست که ایده کارگاههای مادر و کودک در بین خانوادهها و مراکز آموزشی کودک شکل گرفته است و فضایی فراهم شده است تا کودکان در کنار والدین خود زمان باکیفیتی را سپری کنند.
احتمالا شما هم از آن دسته والدینی باشید که به خاطر جهان پر مشغله امروز فرصت کمی داشته باشید تا با کودک خود وقت بگذرانید و در عین حال نگران هستید این موضوع بر روی شکلگیری دلبستگی ایمن و اعتماد کودک به شما تاثیر منفی بگذارد. وجود کارگاههای مادر و کودک فضایی را فراهم میکند تا خانوادهها در کنار مختصصین با تجربه کودک، با نیازهای رشدی کودکان خود آشنا شوند و از طریق بازیهای هدفمند تعامل خوبی با آنها داشته باشند.
درادامه بررسی خواهیم کرد که کارگاه مادر و کودک چگونه میتوانند منجر به یک رابطه مثبت بین کودک و والدین شود و همچنین یک کارگاه مادر و کودک خوب چه ویژگیهایی دارد.
چرا باید در کارگاه های مادر و کودک شرکت کرد؟
1. برای اینکه در چالشهای فرزندپروری تنها نباشیم.
داشتن تجربه فرزندپروری برای خیلی از والدین جوان، تازه، پیچیده و پر از چالشهای جدید است. این چالشها گاهی با وجود منابع مختلف متنی و کارگاههای متنوع والدپروری که روز به روز هم بر تعداد آن ها افزوده میشود نتیجهای جز گیجی و سردرگمی خانوادهها ندارد.
وجود گروهی از مادران با تجربههای مشابه و کودکان هم سن کنار شما میتواند اطمینان خاطر بیشتری برای به اشتراک گذاشتن تجربهها و حل چالشها به وجود آورد.
در کارگاههای والد و کودک، خانوادهها از فضای کنار هم بودن استفاده می کنند، در مورد تجربههای خود گفتگو میکنند و در مسیر فرزندپروری و رشد کودک خود یک فضای امن و مطمئن دارند.
2. برای اینکه سواد عاطفی فرزندمان در کنار دیگر کودکان افزایش پیدا کند.
در سنین 2 تا 3 سال نیاز به تعامل اجتماعی در کودکان شکل میگیرد و به همین جهت این دوره رشدی اهمیت بسیاری دارد.
بعد از شکلگیری کلام در کودکان، تجربه چالشهای جدید کنار همسالان، منجر به ارتقای مهارتهای اجتماعی میشود، مثلا اینکه چطور وسایلشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و یا در برابر چیزی که نمیخواهند، نه بگویند. این مهارت تنها در صورتی شکل میگیرد که کودکان در معرض ارتباط با همسالان خود قرار بگیرند و فرصت تعامل و گفتگو داشته باشند. امروزه با افزایش تعداد خانوادههای تک فرزند، نبود رابطه کودک با همسالان بیش از گذشته به چشم میآید و فقدان آن حس میشود.
کارگاههای مادر و کودک نه تنها فرصت کنار هم قرار گرفتن کودکان را فراهم میکنند، بلکه مربیان و تسهیلگران با ایجاد بستری برای گفتگوی کودکان، روند این تعاملات اجتماعی را نیز ارتقا میبخشند.
3. برای اینکه کودکان از یکدیگر یاد بگیرند.
مشاهده محیط و آموزش غیر مستقیم، بهترین راه یادگیری است. زمانی که کودکان کنار هم هستند، همواره در حال مشاهده یکدیگرند. آنها مهارتهای کلامی، حرکتی، حل مسئله و … یکدیگر را زیر نظر میگیرند و برای یادگیری آن مهارتها تلاش میکنند، بدون آن که به صورت مستقیم درگیر پروسه یادگیری باشند.
این نوع از یادگیری، بهترین و عمیقترین روش ارتقای مهارتها محسوب میشود و کارگاههای والد و کودک، از طریق غنی کردن محیط کودکان با بازیهای هدفمند و چالشهای جدید، سرعت یادگیری غیر مستقیم را در کودکان افزایش میدهند.
بهترین کارگاههای مادر و کودک چه ویژگیهایی دارند؟
اگر تاکنون به کارگاههای مادر و کودک سر زده باشید، حتما با انواع مختلفی از کارگاهها در این حوزه مواجه شدهاید.
امروزه کارگاههای مادر و کودک تنوع بسیای دارند و ما در اینجا میخواهیم با بررسی ویژگیهای مختلف، به شما کمک کنیم تا مناسبترین کارگاه مادر و کودک را برای کودک خود انتخاب کنید.
انتخاب مناسبترین کارگاه والد و کودک علاوه بر تاثیرگذاری بر افزایش مهارتهای فرزند شما، از اتلاف وقت و انرژی بیهوده هم جلوگیری میکند. گاهی حضور در یک کارگاه مادر و کودک غیر مناسب نه تنها تاثیر مطلوبی ندارد، بلکه پروسه رشدی کودک را نیز با اختلال همراه میکند.
پس توصیه میکنیم انتخاب کارگاه مادر و کودک را یکی از انتخابهای مهم خود بدانید و برای انجام آن، بررسیهای لازم را انجام دهید.
برای انتخاب یک کارگاه مادر و کودک خوب به چه ویژگیهایی باید دقت کرد؟
1. مربیان و تسهیلگران حرفهای، کیفیت یک کارگاه مادر و کودک خوب را تضمین میکنند.
حضور مربیان و تسهیلگرانی که از نظر دانش روانشناسی و نحوه تعامل با کودک مورد اعتماد شما باشند، از اصلی ترین ویژگیهای انتخاب یک کارگاه مادر و کودک است.
- یک مربی و تسهیلگر خوب باید در ارتباط گیری با گروه سنی کودکانی که با آنها در ارتباط است، توانمند باشد.
اگر کودک شما با مربی و یا تسهیلگر خود ارتباط خوبی برقرار نکند و یا احساس امنیت نسبت به محیط خود نداشته باشد تمایلی به همکاری در بازی ها و فعالیتهای کارگاه نخواهد داشت.
- مربی و تسهیلگر خوب، نیازهای رشدی مختلف کودک را میشناسند و فعالیتهای کارگاه را در جهت این نیازها طراحی میکند.
کودکان در سنین مختلف نیازهای رشدی متفاوتی دارند و آگاهی از این نیازها، روند کارگاه را به صورت بهینهای در جهت ارتقای مهارتهای چند جانبه کودک سوق میدهد.
- هرچه مربی و تسهیلگر کارگاههای مادر و کودک با تجربهتر و پر سابقهتر باشند، تفاوت کودکان را بهتر درک میکنند و راهکارهای موثرتری اراِئه میکنند.
مربی و تسهیلگر کارگاه باید در کنار تجربه، فردیت کودکان را نیز لحاظ کند و با هر کودک با شیوه متناسب با همان کودک برخورد کند.
- مربی و تسهیلگران کارگاههای مادر و کودک، باید علاوه بر ارتباط با کودکان عملکرد خوبی در ارتباط با والدین هم داشته باشند.
مربی و تسهیلگر باید:
از نظر دانش روانشناسی بتواند پاسخگوی سوالات والدین باشد و مشاورههای خوبی ارائه دهد، شرایط والدین را درک کند، همدلی لازم را داشته باشد و بتواند گزارش دقیقی از وضعیت رشدی کودک را به والدین ارائه دهد.
2. بازیها و فعالیتهای کارگاههای مادر و کودک، شالوده اصلی آن هستند.
بازی، راه تعامل با کودکان است که بر جنبههای مختلف رشدی تاثیر میگذارد. در کارگاههای مادر و کودک بازیها باید متناسب با گروه سنی کودک شما انتخاب شوند و نیازهای مختلف رشدی کودک شما را پوشش دهند.
بازیهای هدفمند در کارگاههای مادر و کودک باید دارای ویژگی های زیر باشند:
- بازیها و فعالیتها باید متناسب با گروه سنی کودک شما باشند.
کودکان آرام آرام رشد میکنند و هر گروه سنی از آنها نیازهای رشدی متفاوتی نیز خواهند داشت. در ادامه به نیازهای رشدی هر گروه سنی از کودکان پرداختهایم که با مطالعه آن میتوانید متوجه شوید که آیا فعالیتهای کارگاه والد و کودکی که در نظر دارید متناسب با کودکتان است یا نه.
- بازیها و فعالیتها باید جنبههای مختلف رشدی را شامل شوند.
کودکان از جهات مختلفی پروسه رشد را تجربه میکنند. آنها رشد حرکتی، شناختی، اجتماعی، هیجانی و رشد عاطفی را به طور همزمان خواهند داشت.
فعالیتهایی که در کارگاههای مادر و کودک اجرا میشوند باید بتوانند تمامی این جنبههای رشد را پوشش دهند.
- بازیها و فعالیتها باید برای کودک لذت بخش باشند!
هرچقدر بازیها و فعالیتها جذاب و لذت بخش باشند جنبههای رشدی بیشتری برای کودکان دارند زیرا درگیری کودکان در این فعالیتها بیشتر است. کودکان در فعالیتهای لذتبخش یاد میگیرند چطور احساسات خود را بروز دهند.
اگر بازی ها با احساسات مثبت همراه باشند، انگیزه کودک برای ادامه دادنشان بیشتر است و کودک تخیل بیشتری را وارد بازی میکند که منجر به افزایش خلاقیت خواهد شد.
- ارتباط مادر و کودک را تقویت کنند.
مهمترین مسئلهای که کودکان زیر 3 سال با آن مواجه هستند، نیاز به امنیت در دنیایی است که در آن زیست میکنند. ارتباط موثر مادر با کودک خود پاسخی است برای این نیاز مهم که تاثیراتش تا بزرگسالی نیز به همراه کودک است.
کار کودکان بازی کردن است و همراهی پدر و مادر به همراه مهمترین کاری که کودک انجام میدهد، درهای ارتباطی عمیقی را میگشاید. حافظه کودکانی که پر از لحظاتی خوش از پدر و مادر خود باشد، دنیا را جای امنی برای زندگی میبیند و کودک این مرحله رشدی را بدون ناکامی سپری میکند.
- خلاقیت کودک را افزایش دهند.
کودکان در بازی ها همواره در حال تجربه چالش های جدیدی هستند که برای گذر از آن ها نیازمند مهارت حل مسئله و خلاقیت اند. بازی هایی که فرصت تخیل را برای کودکان ایجاد میکنند به رشد مهارت خلاقیت در کودکان کمک میکند.
پرسش هایی که هنگام خواندن قصه ها در مورد موقعیت های مختلف از کودک خود میکنید، بازی با وسایل ساده مثل رشته های ماکارونی یا تکه های چوبی، جواب ندادن به سوالات کودکان به صورت مستقیم و سریع همگی میتوانند عنصر خلاقیت را به بازی های کودکان بیافزایند.
چقدر با انواع بازیها آشنا هستید؟
مدلهای مختلفی از بازیها و فعالیتها در کارگاههای مادر و کودک اجرا میشوند که با شناخت آنها میتوانید با اهداف کارگاهها آشنا شوید. بازیها بر اساس جنبههای رشدی کودک تقسیمبندی میشوند و بهترین روش برای ارتقای رشد مهارتی کودکاناند.
در ادامه با انواع بازی آشنا میشویم.
انواع مختلف بازی را میتوان در چهار گروه زیر دستهبندی کرد:
• بازیهای حسی
• بازیهای حرکتی
• بازیهای وانمودی
• بازیهای اجتماعی
فضای برگزاری کارگاههای والد و کودک، فضای تجربههای منحصر به فرد است.
کارگاههای مادر و کودک بنابر اهداف مختلفی که دنبال میکنند میتوانند در محیطهای مختلفی برگزار شوند. کارگاههای مادر و کودک میتوانند در فضای باز، فضای بسته و یا ترکیبی از هر دو حالت باشند. در ادامه به ویژگیهای مختلف هر کدام از فضاهای برگزاری کارگاههای مادر و کودک میپردازیم.
فضاهای مختلف برگزاری کارگاه های مادر و کودک
- فضای بسته
کارگاههایی که در فضای بسته برگزار میشوند عمدتا فاقد عناصری هستند که تمرکز کودک را حین انجام بازیها و فعالیتها به هم بزنند. کارگاههایی که در فضای بسته برگزار شوند انجام فعالیت و بازی در آنها با ترتیب و نظم بیشتری صورت میگیرد و کودکان همکاری بهتری خواهند داشت.
سالنهایی که به کارگاههای مادر و کودک اختصاص داده میشوند باید از نظر ایمنی (کف پوش ایمن، عدم وجود گوشههای تیز و …) و مساحت به نسبت تعداد نفرات مناسب باشند و در عین سادگی از رنگهای آرامشبخش برای کودکان برخوردار باشند. این نکته برای ایجاد احساس امنیت در کودکان اهمیت بهسزایی دارد.
فضای باز و طبیعی کارگاههای مادر و کودک، فضای رشد همهجانبه در طبیعت
عمده کارگاههای مادر و کودکی که در فضای باز برگزار میشوند متمایل به رویکرد طبیعت گرا هستند.
بدن انسان از نظر رشدی متناسب با حضور در طبیعت طراحی شده است و درگیری با طبیعت خود یک آرامش روانی را در کودک به همراه خواهد داشت. در این رویکرد کودکان در معرض عناصر طبیعی از قبیل سنگ، درخت، آب، شن، حیوانات و … قرار میگیرند و حواس کودکان دائما در حال تحریک است.
از طرف دیگر، کودک در برابر تنوع صداها، رنگها، شکلها و فصلهای مختلف در طبیعت قادر به درک تفاوتها خواهد بود. لمس متریالهای مختلف طبیعی از قبیل سنگ، چوب، خاک و … ارتباط نزدیکی با رشد شناختی کودک دارد.
فضای آزاد و طبیعی فرصت خوبی برای فعالیتهای و مهارتهای حرکتی برای کودکان فراهم میکند. همچنین طبق مطالعات، میزان رشد مغزی و فعالیتهای نورونهای مغز ارتباط خیلی نزدیکی با میزان فعالیتهای حرکتی در کودکی دارد. کودک هرچه در دوره کودکی فعالیتهای حرکتی گستردهتری را تجربه کند با رشد مغزی بیشتری همراه خواهد شد. این در حالی است که بیشتر کودکان این روزها در خانههای آپارتمانی خود حبساند و از فعالیتهای حرکتی آزادانه محروم اند.
بالا رفتن از درخت، دویدن بر سطح خاکی، پریدن از روی تنه درخت و … فرصتهایی هستند در کارگاههای مادر و کودک فضای باز برای کودکان فراهم میشوند.
امکان ارتباط با حیوانات در کارگاههای مادر و کودک فضای باز نیز یک رشد همهجانبه را برای کودکان فراهم میکند. لمس حیوانات حس لامسه کودکان را تحریک میکند، شنیدن صداهای مختلف حیوانات از نظر شنیداری برای کودکان موثر است، کودکان با دیدن تفاوت های حیوانات و تفکیک آن ها رشد شناختی را تجربه میکنند و از همه مهمتر ارتباط با حیوانات و موجودات زنده، حس مسئولیت شناسی و همدلی را در کودکان بیدار میکند. چطور میتوان از آیندگان انتظار داشت در حفظ طبیعت بکوشند در حالی که در کودکی هیچ ارتباط عاطفی نزدیکی با آن نداشته اند؟
در کنار همه جنبههای مثبت ارتباط کودکان با حیوانات در کارگاههای مادر و کودک فضای باز٬ باید در نظر داشت که چالش ترس از حیوانات نیز هنگام برخورد با آن ها تا حدود زیادی برطرف خواهد شد(البته این موضوع تا حد زیادی بسته به دانش و مهارت مربیان و تسهیگران است.)
تخلیه هیجانی و کاهش تنشهای ذهنی کودکان از موارد مهمی است که قرار گرفتن در فضای طبیعی و آزاد میتواند بسیار بر آن تاثیرگذار باشد و منجر به آرامش ذهنی و درونی کودک شود. به طور کلی برگزاری کارگاههای مادر و کودک در فضای آزاد بر جنبههای مختلف رشدی کودکان موثر است و کودکان با آزادی عمل خود، رشد همه جانبهای را شاهد خواهند بود.
۳. فضای ترکیبی باز و بسته
میشود گفت فضای ترکیبی باز و بسته بهترین روش برگزاری کارگاههای والد و کودک است زیرا مزایای هر دو روش را در خود دارد و نیازهای رشدی مختلف کودکان را شامل میشود.
برنامهای شامل بازیهای هدفمند و متناسب با رده سنی کودکان در فضای بسته و بازی آزاد و اجتماعی در فضای طبیعتی و باز میتواند پیشنهاد خوبی برای برگزاری کارگاههای مادر و کودک باشد.
ویدیو در مورد برگزاری کارگاه در فضای باز و بسته
حالا زمان انتخاب بهترین کارگاه مادر و کودک است!
حال که با ویژگیهای مختلف کارگاههای مادر و کودک و نیاز رشدی کودکتان آشنا شدید و تصمیم گرفتید تا برای ارتقای مهارتهای مختلف در یک کارگاه مادر و کودک شرکت کنید، زمان آن رسیده است تا به بررسی کارگاههای مادر و کودک موجود بپردازید. کارگاههای مادر و کودک پرچین یکی از گزینههای موجود در بین کارگاههای مادر و کودک شمال تهران است که در ادامه میخواهیم به معرفی آن بپردازیم.
کارگاه مادر و کودک پرچین، کیفیت بالای بازیهای هدفمند در کنار حال خوب کودکان در فضای آزاد و طبیعی
پرچین به عنوان اولین مجموعه تخصصی کودک با رویکرد انسان گرا و دارای فضای طبیعی، اولین کارگاه مادر و کودک در فضای آزاد را با همین رویکرد و با تکرار الگوی مهدکودک خود، در محله اوین درکه تهران تاسیس کرد.
نگاه پرچین به کودک
سیده زهرا محمدی، موسس مجموعه کودک پرچین، از هدف خود برای تاسیس این مجموعه سخن میگوید.
تجربههای منحصر به فرد کودکان در فضای آزاد و طبیعی پرچین
زمانی که کارگاههای مادر و کودک مختلف در کلاسها و فضاهای سربسته برگزار میشدند، پرچین ایدهای جدید را در بین مجموعههای برگزارکننده مادر و کودک اجرا کرد: ” کارگاههای مادر و کودک در فضای آزاد ”
اما فضای آزاد تنها ویژگی متمایز کارگاههای مادر و کودک پرچین نبود. ویژگی مهمتر، طبیعی بودن این فضای آزاد است که از رویکرد طبیعتگرای پرچین سرچشمه میگیرد.
رویکرد طبیعتگرای پرچین ابتدا با ورود کرونا و لزوم فاصله گذاری های اجتماعی در بین خانوادهها محبوب شد. رفته رفته، فواید بسیار زیاد حضور کودکان در طبیعت بر همگان احراز شد و ” طبیعت” به یکی از مطالبات اصلی خانوادهها تبدیل شد.
فعالیت کودکان در هوای بارانی و برفی
پرچین یک شعار جالب در ارتباط با حضور کودکان در آب و هوای مختلف دارد:” هوای بد نداریم! لباس بد داریم! ” این شعار اشاره به فرصت تجربه طبیعت در شرایط آب و هوایی مختلف دارد. کودک با پوشیدن لباس مناسب، در هر آب و هوایی میتواند بازی و تجربه ورزی کند. (منظور از لباس مناسب، لباسی است که کودک بتواند هنگام راه رفتن، دویدن، پریدن، آزمایش کردن و … احساس راحتی کند و بتواند آزادانه بدن خود را حرکت دهد.)َ
نگاهی کلی به بخش های مختلف فضای آزاد و طبیعی کارگاه های مادر و کودک پرچین
کارگاه های مادر و کودک پرچین از رده سنی 3 ماه تا 5 سال، پذیرای کودکان است و فضای 800 متری آزاد و طبیعی این کارگاه ها، بنابر نیاز رشدی هر گروه سنی تفکیک و طراحی شده است.
بخش مناسب برای رده سنی زیر 2 سال
مزرعه پرچین از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است که کودکان میتوانند با انجام بازیهای مختلف حرکتی، در کنار داشتن حالی خوب، کودکانه و سرخوشانه، به ارتقای این مهارت رشدی بپردازند. رشد حرکتی در کودکان لازمه رشد مغز و ارتقای هوش چندگانه است. فعالیتهای حرکتی از مهمترین نیازهای کودکان امروز است که پرچین با داشتن یک مزرعه هزارمتری این فضا را برای آنها فراهم کرده است.
خانه درختی، بخش سنگنوردی و شبکه طنابی، تنه درختان، لاستیکهای رنگی و فضای وسیع و تخت مناسب دویدن و سازه تعادلی، همگی بر رشد حرکتی کودکان موثرند.
بخش مناسب برای رده سنی 2 تا 3 سال
رشد حرکتی در کودکان لازمه رشد مغز و ارتقای هوش چندگانه است. فعالیت های حرکتی از مهمترین نیازهای کودکان امروز است که پرچین با داشتن یک مزرعه هزارمتری این فضا را برای آنها فراهم کرده است. خانه درختی، سایت سنگنوردی و شبکه طنابی، تنه درختان، لاستیکهای رنگی و فضای وسیع و تخت مناسب دویدن و سازه تعادلی، همگی بر رشد حرکتی کودکان موثرند.
بخش مناسب برای رده سنی 3 تا 4 سال
کودکان با شروع این رده سنی آمادگی یادگیری مهارتهای پیشرفتهتر هستند؛ فعالیتهایی همچون نجاری و آشپزی که کودکان با انجام آنها، صبر، افزایش آستانه تحمل و همکاری را طی یک پروسه تمرین میکنند. ارتباط با حیوانات و بازیهای وانمودی نیز مانند رده سنی 2 تا 3 سال در این بخش وجود دارد.
ارتقای همه جانبه مهارتها درفضای بازیهای هدفمند کارگاههای مادر و کودک پرچین
مزیت کارگاههای مادر و کودک پرچین
افزایش تمرکز کودکان
فضای کارگاهی پرچین که در کلاسهای ” گلچین” و “نورچین” برگزار میشود، به نحوی طراحی شده است که کودکان حین بازیها و فعالیتها تمرکز داشته باشند و مدت زمان تمرکز به مرور افزایش پیدا کند.
رشد همه جانبه کودکان
کودکان در فضای کارگاهی، با انجام فعالیتها و بازیهای متناسب با نیاز رشدیاش، حواس مختلفش تحریک میشود و منجر به رشد در ابعاد مختلف رشدی مانند رشد عاطفی، رشد حرکتی و … میگردد.
دانشافزایی و انتقال تجارب والدین
در کارگاههای مادر و کودک پرچین، دانش افزایی و ارتقای مهارت در حیطه والدگری و فرزندپروری اهمیت زیادی دارد؛ به همین علت در بسیاری از جلسات در خصوص مسائل مرتبط با رده سنی کودک، مربی و روانشناس کارگاه با والدین به گفتگو میپردازند. به اشتراکگذاری تجربیات والدین با همدیگر باعث اطمینان خاطر از مشترک بودن چالشها و کم شدن استرس و اضطراب فرزندپروری میشود.
تجربه انتخابگری برای کودک
کودکان در همه بخشهای پرچین شامل نگاه انتخابگری میشوند و میتوانند فعالیتها را متناسب با میل خود انتخاب کنند و انجام دهند. در پرچین، بازیها و فعالیتها با اجبار و زور و یا تشویق تسهیلگران و والدین به کودکان تحمیل نمیشوند و این برای پرچین موضوع بسیار مهمی است.
کودکان در پرچین به صورت خودانگیخته بازی میکنند. یادگیری خودانگیخته عمیقترین نوع یادگیری است و به این معنا است که کودک با مشاهده، انتخاب میکند که چه چیزی را در چه سطحی یاد بگیرد.
ویژگی بازیها و فعالیتهای کارگاههای مادر و کودک پرچین
فعالیتهای کارگاهی کارگاههای مادر و کودک پرچین پس از بررسی منابع مختلف متنی و ایده پردازی تیم مشاوره (تجربه آکادمیک) و تسهیلگری (تجربه عملی) طراحی و اجرا میشوند.
هر کدام از فعالیتهای متناسب با نیاز رشدی هر رده سنی طراحی میشوند و جنبههای مختلف رشدی را شامل میشوند. در طراحی و اجرای بازیها و فعالیتها سعی میشود از مواد طبیعی استفاده شود که ارتباط با طبیعت حتی در فضای کارگاهی نیز برای کودکان حفظ شود. در اجرای ایدهها، نگاه طبیعت دوستانه و استفاده از مواد قابل بازیافت همواره وجود دارد.
تسهیلگران، حلقه اتصال کودکان با طبیعت
حتما تا حالا متوجه شدهاید که در قسمتهای مختلف به جای واژه “مربی” از واژه ” تسهیلگر” استفاده کردیم.
واژه ” تسهیلگر” اولین بار همزمان با اضافه شدن رویکرد انسان گرا به روند آموزشی کودکان در ایران استفاده شد و با اجرای اصول و تاثیرگذاری مثبت آن، استفاده آن در بین مشاوران رشد کودک و در نهایت بین خانواده ها گسترش پیدا کرد.
اما تسهیلگر کودک کیست، چه کاری انجام میدهد و تفاوتش با مربی کودک چیست؟
تسهیلگر کودک کیست و چه کاری انجام میدهد؟
واژه تسهیلگر به معنای تسهیل کننده یا آسان کننده است. تسهیلگر در تلاش است فرد یا گروه را برای طی کردن مسیر و رسیدن به نتیجه، هدایت و کارها را آسانتر کند.
با این تعریف، تسهیلگران همه جا هستند. گاهی تسهیلگر ممکن است در نقش مادر یا مربی یا معلم باشد. اما تعریفی که از تسهیلگری برای ارتباط با کودک و طبیعت در نظر گرفته میشود این است که تسهیلگر با اتکا به دانش و تجربه خود سعی میکند مسیر را برای رشد و بالندگی کودکان هموار کند.
اندیشه تسهیلگری در فعالیت های آموزشی از تحقیقات کارل راجزر (1983) آغاز شد که نگرش انسانگرایانه او بر نیاز به ایجاد فضای کودک محور تاکید داشت. او عقیده داشت محیطی که متکی بر آزادی و رشد افراد باشد، امکان سازگاری بیشتری را با محیط فراهم آورد و بهتر میتوانند در مدیریت محیط مشارکت کنند.
تسهیلگر همپای کودکان خاکی یا گلی میشود، کاوش میکند، خلق میکند، میسازد و خود نیز میآموزد. همه اینها در کنار کودک و از طریق کار با آنها به دست میآید.
تفاوت تسهیلگر و مربی
در این بخش تفاوتهای مربی و تسهیلگر را از نگاه مدیر اجرایی مهدکودک، خانم هاجر رجایی بررسی کردهایم:
” فرق عمده تسهیلگر و مربی، نوع نگاه به کودک است. از نظر تسهیلگر کودک یک موجود یادگیرنده است که خودش از نظر رشدی انگیزه یادگیری دارد و من به عنوان بزرگسال وقتی کنارش قرار میگیرم، مسئول آموزش او نیستم.در صورتی که مربی نگاهش به کودک این است که کودک نیاز دارد که برای رشدش آموزش ببیند. البته کودک نیاز دارد یک چیزهایی را یاد بگیرد ولی الزاما به آموزش مستقیم نیاز ندارد. تسهیلگر بستر را برای یادگیری فراهم میکند و با فراهم کردن فعالیتها هم سوالهای متناسب با نیازهای رشدی کودک را فراهم میکند و هم بستر کنجکاوی اش را غنی نگه میدارد.”
در نگاه آموزش مستقیم :
- مربی بیشتر خودش ایده پرداز و الگو دهنده است.
- روند انتقال مطالب یک طرفه و فقط ازجهت مربی به سمت کودکان است.
- کودکان در اجرای الگوها و آموزشها یکسان در نظر گرفته میشوند و ویژگی های فردی و منحصر به فرد آن ها دیده نمیشود.
- هدف آموزش مستقیم، انتقال دانش به کودک است.
- تسهیلگر متناسب با ویژگیهای مختلف او و متناسب با موقعیتهای مختلف، کنش اقتضایی دارد.
- روند انتقال مطالب در این مدل آموزش، از سمت تمامی افراد همراه با مشارکت و تعامل اتفاق میافتد.
- هدف آموزش غیر مستقیم وصل کردن دانش به تجربیات کودک است.
آشنایی با تیم تسهیلگری پرچین
همانطور که گفتیم، کیفیت حضور و مداخله تسهیلگر، یکی از مهمترین ویژگیهای یک کارگاه مادر و کودک است. کارگاههای مادر و کودک پرچین با آگاهی از این امر، تمرکز زیادی بر روی پرورش تسهیلگران حرفه ای دارد. در ادامه توضیح خواهیم داد که تسهیلگران پرچین نیازمند چه آموزش هایی هستند، چه دوره هایی میبینند و چه نگاهی به کودک دارند.
نگاه تسهیلگران کارگاه های مادر و کودک پرچین به کودک
برای آشنایی بهتر و دقیقتر با نگاه تسهیلگران پرچین، نزد مدیر اجرایی واحد مادر و کودک پرچین رفتیم و در این باره با هم گفتگویی داشتیم:
” مادر و کودک پرچین با رویکرد طبیعت گرایانه معتقد است همانطور که کودک انسان هزاران سال در دل طبیعت و در ارتباط با عناصر طبیعی رشد یافته است، جسم و روح کودکان جهان صنعتی نیز تشنه ارتباط نزدیک با هویت طبیعی خود است.
تسهیلگران پرچین به انتخاب گری کودکان اهمیت زیادی میدهند و کودک را با اجبار و زور و یا حتی تشویق، مجبور به انجام فعالیتی نخواهند کرد.
مادر و کودک پرچین با رویکرد انسان گرایانه کودک را یک موجود منحصر به فرد و یک انسان کامل میداند و تفاوت های فردی کودکان با یکدیگر را در نظر میگیرند.
تسهیلگر کارگاههای مادر و کودک پرچین معتقد است که کودک زیر شش سال برای یادگیری نیازمند آموزش مستقیم نیست و تنها مسیر یادگیری و رشد کودک آموزش های زودهنگام و کلاس های آموزشی مختلف نیست بلکه، تنها با فراهم کردن فضای تجربی متنوع و غنی برای کودکان و اجازه کودکی کردن به کودکان، ما کودکانی سالمتر و شادتر خواهیم داشت.
بسیاری از مشکلات کودکان از جمله عدم یکپارچگی حسی، وسواس و اضطراب، ارتباط مستقیمی با محدود بودن فضای رشدی کودک داشته است و وقتی بستر رشد کودک متنوعتر و غنیتر میشود ما شاهد کاهش این مسائل روانشناختی خواهیم بود.”
خانوادهها چه نظری در مورد مهد کودک پرچین دارند؟
هیچ کس بهتر از خانوادههایی که کودکان خود را به پرچین سپردهاند نمیتواند بگوید که پرچین چقدر به تعهدات خود نزدیک بوده است. به همین دلیل پیش خانوادههای پرچینی رفتیم و نظرشان را در مورد مهد کودک پرچین پرسیدیم.
آموزشهای تیم تسهیلگری پرچین
تسهیلگری مهارتی است پیچیده که نیازمند دانش روانشناسی و خلاقیت ارتباطی با والد و کودک است و تسهیلگر برای رسیدن به این هنر و توانمندی بین 3 تا 6 ماه دوره تخصصی میگذارند. کسانی که وارد پروسه آموزش تخصصی تسهیلگری پرچین میشوند، پیش از آن در رشته روانشناسی تحصیل کرده و یا اینکه دورههای روانشناسی کودک را گذراندهاند.
دوره تخصصی آموزش تسهیلگری کارگاههای مادر و کودک از چهار مرحله ارتقای دانش و مهارت تشکیل شده است:
1. مطالعه کتاب ها و منابع آموزشی با محوریت کودک و تسهیلگری کودک
در این دوره کتابهای مختلفی مانند مراحل رشد کودک، ویژگی تسهیلگری در فضای باز و بسته و ارتباط با کودکان معرفی میشود.
2. دوره فشرده حضوری
در این دوره از یک مختصص تسهیلگری کودک که از نظر دانش و تجربه غنی است،دعوت میشود تا دانش و مهارت موردنظر را در اختیار تسهیلگران آینده پرچین قرار دهد.
3. دوره مشاهدهگری
در این دوره، تسهیلگران آینده پرچین در کارگاههای مادر و کودک حضور مییابند و عملکرد تسهیلگران را در موقعیتهای مختلف با کودک و والد مشاهده میکنند و این مشاهدات را ثبت مینمایند.
4. دوره اجرای آزمایشی
پس از گذشت 2 تا 4 هفته از دوره مشاهدهگری، دوره اجرای آزمایشی آغاز میشود. در این دوره تسهیلگران آینده، زیر نظر مدیر اجرایی واحد مادر و کودک وارد کنش تسهیلگری با کودک و والد میشوند. در این مرحله فاکتورهای مهمی (از جمله: شناخت نیازها و نحوه تعامل با کودک، نحوه گزارش نویسی، ارتباط با والد) در عملکرد تسهیلگران آزمایشی بررسی میشود و در صورت رضایت مندی تیم مشاوره و تسهیلگری، به صورت رسمی تسهیلگر کارگاههای مادر و کودک پرچین میشوند.
وجه تمایز تسهیلگران کارگاه های مادر و کودک پرچین
تیم تسهیلگری پرچین متشکل از تسهیلگران تخصصی فضای کارگاهی و تسهیلگران تخصصی فضای آزاد است و هر کدام متناسب با فضای کارگاه، از توانمندی های خاصی بهره مندند.
- تسهیلگران پرچین نگاهی فرآیندمحور به کودک دارند و با تاریخچه رشدی و رفتاری هر کودک با او رفتار میکنند.
- “تهیه گزارش” از فرآیند رشدی کودک، در پی نگاه عمیق و بدون قضاوت تسهیلگران و ثبت آن ها حاصل میشود.
گزارش تحلیلی و مقایسهای از شاخصهای رشدی کودک در پایان هر ترم، به والد تحویل داده میشود تا تغییرات رشدی کودک در دوره زمانی حضور در کارگاه مشخص باشد.
تیم مشاوره کارگاههای مادر و کودک پرچین، پشتیبان لحظات تلخ و شیرین فرزندپروری شما
لیست کارگاههای مادر و کودک پرچین
کارگاه های مادر و کودک پرچین از دو بخش بازی های هدفمند در فضای کارگاهی و بازی آزاد در فضای آزاد و طبیعی تشکیل شده اند. هر یک از این دو فضای برگزاری کارگاه های مادر و کودک با آگاهی بر نیاز رشدی گروه های سنی مختلف طراحی شده اند تا رشد همه جانبه کودکان در سنین مختلف در کنار حال خوب و سلامت روان آن ها را در پی داشته باشد.
کارگاههایی که در مهدکودک پرچین به صورت دورهای و در مدت زمان دو ماه، هر هفته یک جلسه برگزار میشود، در ادامه شرح داده شده است تا به شما کمک کند با توجه به سن کودکتان و نیز با توجه به اهداف هر کارگاه، کارگاه مورد نظر خودتان را انتخاب و برای ثبت نام اقدام کنید.
کارگاه نی نی و مامان
کارگاه نی نی و مامان برای کودکان 7 تا 12 ماه برگزار میشود. ماهیت این کارگاه بیشتر ارتباط کودک با مادر است.
در عین حال مربیان کارگاه نیز با مادران ارتباط گرفته و به آنها در زمینه ارتباط با کودک مشاوره میدهند.
در کارگاه نی نی و مامان فعالیتهای زیر در برنامه قرار دارد:
- ورزش، یوگا و حرکات ریتمیک مادر و کودک
- بیان نکات روانشناسی به مادر توسط مربی و گفت و گو پیرامون مشکلات مشاهده شده در ارتباط مادر و کودک
- بازیهای کندنی، جدا کردن قطعات سازهها
- تحریک حواس پنجگانه کودک از طریق بازیهای حرکتی، لامسه(آرد بازی، ماست بازی) و ماساژ
- بازی موسیقی برای تحریک شنیداری کودک( شنیدن شعر و ریتم)
- بازی های پیدا و پنهان(کودک در این سن اضطراب جدایی را تجربه میکند، به کمک این بازیها این اضطراب جدایی کم و کنترل میشود.)
کارگاه هاچین و واچین
کارگاه هاچین برای رده سنی 12 تا 18 ماه (یک تا یک و نیم سال) برگزار میشود.
در این کارگاه بازیهای زیر با کودک با اهداف مختلف انجام میشود:
- بازیهای موسیقایی( شامل شنیدن شعرها و ریتمهای مختلف)
- بازیهای حرکتی، رشد و تقویت مهارتهای درشت کودک( مربوط به حرکت دست و پای کودک)
- بازیهای کندنی، سازهها و ساختنیهایی که کودک بتواند جدا کند.
- لمس سطوح و جنس های مختلف
- بازیهای گروهی و ریتمیک بیشتر از کارگاه نی نی و مامان
- شکل گرفتن ارتباط کودک با کودک و یادگیری از طریق مشاهده رفتار یکدیگر
کارگاه پاورچین
کارگاه پاورچین برای رده سنی 18 تا 24 ماه (یک سال و نیم تا 2 سال) برگزار میشود.
پایه این کارگاه مانند دیگر کارگاههای زیر دو سال، تقویت حواس پنجگانه است و با بالاتر رفتن رده سنی، بازیها و فعالیتها پیچیدهتر میشوند.
در پاورچین:
- کودک چیزهایی را جایگذاری کند.
- کندن و ساختن (پیشرفتهتر نسبت به هاچین)
- لمس چیزهای مختلف، بازیهای حرکتی
- شنیدن موسیقیهای مختلف و تقویت حس شنیداری
- تفکیک دو جنس از هم
- تقویت هماهنگی چشم و دست
- تقویت مهارت ظریف و درشت
کارگاه گلچین
کارگاه گلچین برای رده سنی 20 تا 28 ماه برگزار میشود. اساس کارگاه گلچین، messy play و حساسیت زدایی لامسه است.
در گلچین، در هر جلسه با یک تم مشخص مثلا شناخت حیوانات و یا شناخت عناصر طبیعی کودک بازی های لامسه انجام میدهد. لامسه جزو رشد این گروه سنی به شمار میرود.
در گلچین، کودک:
- با جنس های مختلف خشک، خیس، لیز، زبر و نرم بازی میکند.
- مواد مختلف را در ظروف مختلف پر و خالی میکند.(بازی پر و خالی کردن بازی مورد علاقه بچههاست.)
- ساخت چیزهای جدید را تجربه میکند.
- در صورت داشتن تم وسواس دارد، حساسیت زدایی میشود.
- برطرف شدن نیاز و رشد بهتر را با بازی و ریخت و پاش در فضایی امن و بدون محدودیت تجربه میکند.
کارگاه هوشچین
کارگاه هوشچین برای رده سنی 24 تا 31 ماه برگزار میشود. در این کارگاه و به طور کلی کارگاههای بالای 2 سال،
بر روی هوش 8 گانه کودک(مثلا هوش موسیقیایی، طبیعتگرا، عاطفی، اجتماعی و …) کار میشود.
فعالیتهایی که در هوشچین انجام میشود:
- افزایش خلاقیت و ارتقای مهارتهای شخصی و اجتماعی
- تفکیک رنگ و اشکال، کشیدن
- دیدن الگوها و ساختن از روی آنها (مشاهده کنند و انجام دهند)
- تقویت سواد عاطفی کودک و یاد دادن احساسات به او
- شناخت احساسات و شناخت بدن
- افزای تمرکز و دقت
- تخلیه هیجان و کاهش اضطراب
- ارتباط کودک با کودک (هوش عاطفی و تعاملی)
کارگاه بازی حرکتی
کارگاه بازی حرکتی در رده سنی 18 تا 24 ماه، 24 تا 31 ماه و 31 تا 39 ماه برگزار میشود. اساس این کارگاه حرکت است و تمرکز بر روی رشد حرکتی بچهها است.
در کارگاه بازی حرکتی، این اهداف دنبال میشود:
- تقویت مهارتهای حرکتی بنیادی(مهمترین حرکات ارادی پایه کودکان)
- تقویت سواد بدنی
- آشنایی با مهارتهای پایه رشتههای مختلف
- تقویت هوش جنبشی حرکتی
- افزایش تعادل و کمک به یکپارچگی حسی
کارگاه بازی، نمایش، ریتم
کارگاه بازی، نمایش، ریتم برای دو رده سنی 12 تا 18 ماه، 18 تا 24 ماه و 24 تا 31 برگزار میشود.
در هر رده سنی، براساس مختصان سنی کودک، بازیها و فعالیتها پیچیدهتر میشوند و انتظار از کودک نیز برای انجام این فعالیتها بیشتر خواهد بود.
در بازی، نمایش، ریتم:
- هدف، رشد همهجانبه کودک، تقویت تکلم و حافظه و افزایش دقت دیداری و شنیداری است.
- اساس کارگاه ریتمیک و موسیقیایی است.
- کودک مناسب گروه سنی بازی کندنی و حرکتی انجام میدهد.
- مهارتهای اجتماعی و حس ماجراجویی و کنجکاوی کودک تقویت میشود.
- براساس توانمندیهای رشدی در هر رده سنی، بازیهای لامسه و تمرکزی با بچهها انجام داده میشود.
- کودک چرخیدن، شعرخواندن و دریافت سازههای موسیقیایی مثل چوبک را تجربه میکند.
- آشنایی با اعضای بدن از طریق مشاهده و تقلید از مربی اتفاق میافتد.
- به والد برای مدیریت هیجان کودک و ارتقای رابطه با کودک کمک میشود.
پرسشهای متداول
در رویکرد آموزشی انسانگرایی، این گونه در نظر گرفته میشود که کوکان دارای خصلت خودشکوفایی هستند و تنها با فراهم بودن بسترهای مختلف فعالیتی، میتوانند مفاهیم و مهارتهای مختلف را با انگیزه شخصی یاد بگیرند.
این رویکرد اعتبار بیشتری به انگیزه درونی کودکان میدهد بر خلاف رویکرد رفتارگرایی که بر اساس سیستم پاداش و تنبیه جلو میرود.
یادگیری مهارت زبان دوم کودکان علی رغم اینکه برای بسیاری از خانوادهها جذاب است، به سبب آسیبهایی که تا قبل از 5 سالگی به یادگیری زبان مادری وارد میکند، توصیه نمیشود.
این در حالی است که یادگیری زبان دوم پس از تسلط به زبان مادری، میتواند منجر به رشد مهارت شناختی کودکان، افزایش دایره ارتباطات و آشنایی با فرهنگهای دیگر شود.
مهد کودک پرچین با تلفیق 2000 متر فضای آزاد و طبیعی طراحی شده با بخشهای مختلف و همچنین 300 متر فضای داخلی و مسقف کارگاهی مکان مناسبی برای ارتباط کودکان با طبیعت و بازی آزاد و سرخوشانه با دیگر کودکان است که رشد مهارتهای مختلف را در کودکان به همراه دارد.
مهدکودک پرچین با سرانه 25 متر به ازای هر کودک ( 8 برابر سرانه استاندارد) یکی از وسیعترین مهدکودکهای تهران به شمار میرود.
بهترین سن برای فرستادن کودکان به مهد کودک در حدود 3 سالگی است.
کودکان در این سن کم کم وارد مرحله استقلال و اجتماعیشدن میشوند و نیاز دارند تا در جامعه دوستان خود قرار بگیرند و تعامل کنند.
کودکان زیر سن سه سال بهتر است به کلی از والدین جدا نشوند و در کارگاههای والد و کودک شرکت کنند.
کودکان از سن 3 تا 7 سال میتوانند بدون تفکیک سنی در مهدکودک پرچین حضور داشته باشند.